Фориш тоғларидаги хазина ёхуд базальтдан тайёрланган қурилиш материаллари афзалликлари нимада?

Президент ташрифидан сўнг...

Отахон олисларга – тоғ ва адирларнинг этакларига кўз тикади. Ўша томонлардан нигоҳини узмай сўзида давом этади.

– Форишимиз катта майдонни эгаллаган, – дейди у. – Жиззахнинг энг катта тумани. Тасаввур қилишингиз учун бир мисолни келтираман. Шу кенгликларга нақд иккита Андижон вилоятини сиғдирса бўлади. Лекин ер кўп бўлгани билан ундан фойдаланмасанг нима наф? Бола эдик, сув танқислиги учун тошли кенгликларда фақат мол-қўй боқардик. Деҳқончилик қилиб бўлмасди. Бугун шу тошлар билан тиллашдик. Аниқроғи етти йил аввал туманимизга саноат кириб келди. Олмоссой конидан базальт тошини қазиб олиб, ундан тола тайёрлашни йўлга қўйдик.

Дарвоқе, суҳбатдошимиз Турғунбой ота Кучкунов, “Basalt Uzbekistan” кластери асосчиларидан бири. У ушбу тадбиркорлик субъектини давлат раҳбари қўллаб-қувватламаганида, мамлакатда ишбилармонлик муҳити бугунгидай бўлмаганида бу натижалар қаерда эди дейди.

Унинг таъкидлашича, 2019 йил ушбу кластернинг дастлабки корхонаси фаолият бошлаган. Унда базальт тоши қайта ишланиб, базальт толасини олиш йўлга қўйилди. Бу тола шаклидаги хомашёдан эса инновацион технология асосида қурилиш саноати учун муҳим бўлган арматура ва сеткалар ишлаб чиқарилган. Ўша даврда туман саноати учун бу яхши натижа эди.

Президент Шавкат Мирзиёев жорий йил 8 апрель куни ушбу кластер фаолияти билан танишган эди. Ташриф таассуротлари, кластернинг истиқболдаги режалари хусусида корхоналар раҳбарлари билан суҳбатлашдик.

– Давлатимиз раҳбари 2019 йил январь ойида корхонамизга ташриф буюриб, унинг фаолиятни янада кенгайтириш бўйича топшириқ берган эди, – дейди “Basalt Uzbekistan” кластери таъсисчиси Алишер Кучкунов. – Хусусан, ишлаб чиқариш ҳажми ва маҳсулотлар турини ошириш кераклигини таъкидлаган эди. Ўша пайтда Президентнинг бу топшириқлари бизга катта мотивация бўлди. Унинг ижросига жиддий киришдик. Ўтган даврда бозордаги вазиятни чуқур таҳлил қилдик. Инновацион маҳсулотимизга хомашё бўладиган конлар ўрганилди. Энг замонавий технологиялар Германия, Франция, Италия, Чехия каби давлатлардан келтирилди. Натижада 300 гектар майдонда кластернинг жами қиймати 498 миллион долларлик олтита корхонаси фаолияти йўлга қўйилди. Уларда ўтган йили 554 миллиард сўмлик 45 минг тонна маҳсулот ишлаб чиқарилган.

Корхоналарда 177 минг тонна базальт тошидан узлуксиз равишда махсус тола, директ ровинг, фибра, арматура, композит геосетка, қувурлар, мато ва иссиқлик-изоляция плиталари каби 42 турдаги маҳсулот ишлаб чиқарилмоқда.

Бу маҳсулотларнинг 80 фоизи экспортга йўналтирилган. Харидорлар АҚШ, Англия, Польша, Италия, Чехия, Грузия, Россия, Туркия, Беларусь, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон каби давлатлар саналади.

Бугунги кунда бу қимматли маҳсулотларнинг афзалликларини шу соҳага дахлдор тадбиркорларга, халқимизга тушунтириш керак. Бунёдкорлик лойиҳаларида кенг қўллаш ҳар жиҳатдан самарадорлигидан кўпчилик яхши хабардор эмас.

– Анча олдин қурилган кўп қаватли уйларни қиш мавсумида иситишда муаммолар борлиги сир эмас, – дейди кластер тизимидаги “Basalt Wool” корхонаси тижорат йўналиши директори Шероз Нарзуллаев. – Ана шундай уйларни тегишли тартибда базальт қопламалар билан ўраш иситиш билан боғлиқ харажатни 30-40 фоизгача тежайди. Маҳсулот арзон, лекин узоқ муддат хизмат қилади. Деворга базальт материали ишлатиш мустаҳкамликни оширади. Ёнмаслигини ҳисобга олсак, хавфсизлиги ҳам юқори дейиш мумкин. Умуман, базальтдан тайёрланган қурилиш материаллари зангламайди. Енгил лекин, анча мустаҳкам. Бетон қоришмаларининг ишқорли муҳитига, тузли ва кислота аралашмаларига чидамли. Шунча устунлик, шунга қарамай маҳсулот нархи нисбатан арзон.

Яна бир муҳим томони 1 минг 700 дан ортиқ иш ўрни яратилган.

– Бу завод очилгунча кўп давлатларда, оиламдан узоқда ишлаганман, – дейди корхона ишчиси Шоҳрух Абдуллаев. – Иш шароитимиз, ойликларимиз яхши. Уч маҳал иссиқ овқат, уйга бориб-келишга транспорт берилади. Бу ерда меҳнат қилаётганидан мен каби хурсанд ишчилар қанча. Бир нарсани билдим, оилага яқин жойда ишласангиз топган-тутганингизда яхши барака бўлар экан.

Келгуси йил кластернинг корхоналаридан бири – “Басфибер трейд” томонидан йилига 25 минг тонна базальт тошидан тола ва мато ишлаб чиқариш қуввати яратилади. Ҳозирги пайтда 145 миллион долларлик зарур ускуналар келтирилган. Бу янги лойиҳа асосида ишлаб чиқарилган маҳсулот ички эҳтиёжни қоплаш билан бир қаторда, 90 фоизи экспортга йўналтирилади. Яна 1 минг 500 та янги иш ўрни яратилади.

Яқин истиқболда бу ердаги корхоналар томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар автомобилсозлик, авиация, текстиль, кимё, нефт-газ соҳаларида ҳам қўлланиши мумкин.